Weekendschool

De afgelopen weken heb ik samen met enkele advocaten, officieren van justitie en rechters les gegeven op de Trudo Weekendschool in Eindhoven. Gedurende drie jaar maken kinderen op die weekendschool op zondagen kennis met kunst, cultuur en wetenschap. Bij elk thema worden gastdocenten uitgenodigd en onlangs verzorgden wij als ‘togadragers’ dus enkele lessen over het thema recht.

De kinderen sloten dit lesblok af met het naspelen van een strafzaak in een van de zittingszalen van ons gerechtsgebouw in Eindhoven. Met veel enthousiasme stortten ze zich op de verschillende rollen. Ik begeleidde de drie rechters in de dop. Het aardige is dat bij de voorbereiding op zo’n informele wijze allerlei aspecten van mijn werk aan de orde komen. De kinderen vroegen me de oren van het hoofd. Moet ik veel lezen? (ja) Ben ik wel eens bang voor een verdachte? (nee) Vind ik het moeilijk om beslissingen te nemen? Die vraag vond ik niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Eén van de aanwezige ouders stelde bovendien nog een aanvullende vraag: Drukt de verantwoordelijkheid bij het nemen van die ingrijpende beslissingen niet zwaar?

Zulke vragen zorgen er voor dat je op een andere manier stil staat bij je werk. Het nemen van beslissingen is mijn kerntaak: ik doe als rechter dagelijks niet anders. En omdat ik nu al zo’n twintig jaar rechter ben, heb ik daarmee veel ervaring opgedaan en gaat het makkelijker dan in het begin. Maar dat wil niet zeggen dat het nemen van beslissingen een vanzelfsprekend proces is. Sterker nog, juist omdat ik een ervaren rechter ben, realiseer ik me dat het gevaar van werken op de automatische piloot op de loer ligt. Dat wil ik absoluut voorkomen. Ik vind het dan ook niet goed om al een uitspraak in mijn hoofd te hebben, als ik de stukken van een zaak nog maar eenmaal heb bestudeerd. Ik probeer een zo open mogelijke houding te hebben en kritische vragen te blijven stellen; op de zitting aan de verdachte, maar zeker ook aan mezelf. Je moet als rechter ook niet afgaan op een eerste indruk van een procespartij of een verdachte.

Mijn beslissingen hebben een grote invloed op het leven van mensen en kunnen diep ingrijpen. Daarvan ben ik me terdege bewust. Om de vraag van de ouder te beantwoorden: Die verantwoordelijkheid weegt wel zwaar, maar dat is ook goed. Je moet je als rechter voortdurend bewust zijn van de ingrijpendheid van je beslissingen. Dat zorgt ervoor dat je scherp blijft en dat je in iedere individuele zaak een rechtvaardige beslissing kunt nemen.