Op pad

Een groot deel van mijn werk als rechter speelt zich af in de zittingszaal. Daar bevraag ik partijen, hoor ik getuigen of luister ik naar wat een advocaat naar voren brengt. En natuurlijk wijs ik ook mijn vonnissen in de zittingzaal.

Daarnaast breng ik als rechter heel wat uurtjes door aan mijn bureau, achter hoge stapels papieren, met m’n neus in dossiers. Dan heb ik geen toga aan, al hebben mijn kinderen lange tijd gedacht dat rechters van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat toga’s droegen, dus ook in vergaderingen en tijdens de lunch.

Heel af en toe ga ik als rechter op pad. Dan verruil ik de grote zittingzalen in het Paleis van Justitie voor een woning, een openbare weg of bijvoorbeeld een tuin om een situatie uit het dossier ter plekke te onderzoeken. Dan krijg je soms een beter beeld van de situatie.

Zo ben ik als rechter in een civiele zaak ooit gaan kijken bij een mengpaneel in een opnamestudio. De koper van het mengpaneel wilde niet betalen omdat - als hij het apparaat bediende - de hulsjes van de knoppen om zijn oren vlogen. De verkoper gaf aan dat het apparaat niets mankeerde, maar dat de koper het helemaal verkeerd gebruikte. Het leek me raadzaam zelf een kijkje te nemen bij het apparaat, dus besloot ik de zitting te verplaatsen naar de studio. Ter plekke bleek dat als je de knopjes rustig indrukte er geen vuiltje aan de lucht was. Maar als je snel achter elkaar verschillende knopjes moest indrukken, ging het mis. Dat moest de verkoper ter plekke toch wel erkennen en daardoor kwamen de koper en verkoper er toch samen uit: de zaak werd geschikt.

 Als de rechter op pad gaat (dat wordt ook wel op descente gaan genoemd wat letterlijk betekent: neerdaalt uit de rechtszaal), heeft hij ook geen toga aan: een wapperende toga door een weiland is immers een nogal potsierlijk gezicht. En het is sowieso handig je kleding in zo’n geval aan te passen aan de situatie. Dat lesje heb ik in het eerste jaar van mijn opleiding tot rechter geleerd. Als griffier ging ik op een regenachtige novemberdag met de rechter naar een boerenbedrijf. Ik kan u verzekeren dat er na een halfuurtje lopen door een gerooid aardappelveld weinig meer over was van mijn rode pumps.

In de meeste gevallen is het niet nodig voor een rechter om ter plekke te gaan kijken. Zeker tegenwoordig met alle technieken is het mogelijk veel informatie via je beeldscherm binnen te krijgen. En die kan zo nodig ook in de rechtszaal getoond worden. Maar toch bewaar ik heel goede herinneringen aan mijn ‘kijkjes ter plekke’. Je hebt directer contact met de betrokkenen, krijgt een goed beeld van de situatie en kunt geschillen soms op een betere manier oplossen. Een beetje zoals de rijdende rechter, eigenlijk.