Hier doen we het (ook) voor!

Iemand die opnieuw de fout ingaat, moet strenger worden aangepakt. Dat is de mening van velen en ook rechters zullen oordelen dat in zo’n geval een zwaardere straf veelal passend is. Maar er zijn uitzonderingen die prachtig uitpakken, zo bleek mij laatst.

Voordat je als rechter toekomt aan het opleggen van een straf aan een verdachte, moet je een aantal andere vragen beantwoorden. Die vragen staan opgesomd in de wet. De eerste vraag luidt: kan het strafbare feit wettig en overtuigend bewezen worden verklaard? Is het antwoord daarop ‘ja’, dan moet je vaststellen of de verdachte strafbaar is. Iemand die volledig ontoerekeningsvatbaar is, mag ik als rechter namelijk geen straf geven. Is het antwoord op die tweede vraag bevestigend, dan komt dan pas de vraag aan de orde welke straf passend is. In de wet staan alle hoofdstraffen die je als rechter kunt opleggen. Voor misdrijven zijn dat de gevangenisstraf, de taakstraf en de geldboete. Een combinatie van die straffen is ook mogelijk.

Bij het opleggen van de straf betrek je verschillende factoren. Natuurlijk kijk ik naar de ernst van het feit. Maar het is ook belangrijk om te weten of er sprake is van 'recidive'; of de verdachte al eerder is veroordeeld. In het algemeen kun je stellen dat een verdachte zwaarder wordt gestraft als hij eerder is veroordeeld voor strafbare feiten. Als iemand al eens een werkstraf heeft gekregen voor woninginbraken, dan zal een rechter hem een volgende keer zeer waarschijnlijk een gevangenisstraf opleggen.  

Maar soms ben je er echt van overtuigd dat een verdachte nog een kans moet krijgen. Dat kan het geval zijn als de verdachte inmiddels definitief met zijn verkeerde vrienden heeft gebroken en een opleiding is gaan volgen. Dat kan dan een reden zijn niet extra zwaar te straffen.

Je weet als rechter niet altijd hoe het afloopt met iemand die je nog een kans hebt gegeven. Onlangs ontving een collega van mij echter een brief van een veroordeelde. Daarin bedankte hij mijn collega omdat hij hem ondanks zijn strafblad nog een laatste kans had gegeven. In de brief schreef hij dat hij zijn opleiding had afgerond en aan een vervolgopleiding was begonnen. Mede dankzij zijn reclasseringswerker en het vertrouwen dat mijn collega in hem had gesteld, is hij op de juiste plek terechtgekomen, zo schreef hij.  Hij eindigt zijn brief met de zinnen: “Ik kan u niet in woorden vertellen hoe positief ik nu in het leven sta en hoe er een wereld voor mij is open gegaan. Nogmaals bedankt dat u toen in mij geloofde.”

Hier doen we het (ook) voor!