Klare taal

Iedereen die @JudgeJoyce_ of @RechtspraakNL volgt op Twitter weet dat Wim Daniëls (schrijver, taalwetenschapper en stadsdichter van Helmond) twee weken geleden te gast was bij de rechtbank Oost-Brabant. Het ging tijdens zijn lezing - hoe kan het anders - over taal en taalgebruik. Daniëls is niet de eerste die de medewerkers van de rechtbank op dat gebied een spiegel voorhoudt, maar het was toch weer confronterend.

Volgens Wim Daniëls hoeven wij echt geen jip-en-janneketaal te gebruiken om begrijpelijk te zijn in onze uitspraken. Met een goede zinsbouw en opbouw van een alinea kom je al een heel eind. Maar dat is niet voor alle juristen eenvoudig, zo bleek uit diverse rechterlijke uitspraken die Daniëls ons liet zien. Enkele vreselijke zinsconstructies kwamen langs, soms tot hilariteit van de aanwezige medewerkers. Ik lachte zelf ook hartelijk mee en voelde me niet aangesproken. Ik let juist heel goed op begrijpelijk taalgebruik in mijn uitspraken. Althans…daarvan was ik overtuigd.

Geïnspireerd door de lezing ben ik nog eens kritisch naar mijn eigen vonnissen gaan kijken. Toen bleek dat ook ik me wel eens schuldig maak aan het gebruik van vreselijke zinsconstructies. Zo kwam ik de volgende zin tegen: “Op grond van de gebezigde bewijsmiddelen, in onderlinge samenhang bezien en tevens het bovenstaande in aanmerking nemend, staat naar het oordeel van de rechtbank niet alleen vast dat verdachte de bewezenverklaarde sigaretten opzettelijk voorhanden had, terwijl deze niet overeenkomstig de bepalingen inzake de Wet op de accijns in de heffing waren betrokken, maar … “ en zo gaat het nog een paar regels door. Ook al gaat het hier om een standaardformulering die in veel strafvonnissen wordt gebruikt, ik ben er als rechter verantwoordelijk voor dat de formulering in de uitspraak terecht is gekomen. Ik trek dus onmiddellijk het boetekleed aan en beloof hierbij plechtig beterschap.

Het is voor rechters van het allergrootste belang dat wat zij schrijven goed wordt begrepen. Het moet voor een rechtzoekende gewoon duidelijk zijn hoe de rechters tot hun oordeel zijn gekomen. Juristen stellen wel eens dat zij gedwongen worden tot ingewikkeld taalgebruik omdat alle teksten juridisch gezien moeten kloppen. Dat vind ik geen sterk argument. Natuurlijk moeten onze teksten juridisch in orde zijn, maar dat staat het gebruik van klare taal echt niet in de weg.

Het zal zeker in het begin meer inspanning kosten om juridisch correcte betogen te formuleren zodat meer mensen de tekst begrijpen. Je moet immers nadenken over wat je wilt bereiken met je tekst, voor wie je schrijft en hoe je zinnen formuleert. 

Maar als ik voor ogen houd dat ik wil dat mijn vonnis goed begrepen wordt, dan is het die inspanning meer dan waard.