Aan de slag als rechter-commissaris

Na mijn vakantie ben ik binnen de rechtbank Oost-Brabant aan de slag gegaan als rechter-commissaris ‘belast met de behandeling van strafzaken’, zoals het officieel heet. In de dagelijkse praktijk ben ik nu dus geen rechter meer maar “rc”. Ik hou me niet meer bezig met de strafzitting, maar heb een rol aan het begin van strafrechtelijke onderzoeken. Ik zal dus niet vaak meer in de zittingszaal zijn, maar werk met name vanuit ‘het kabinet’. Dat is een extra beveiligde afdeling in het paleis van justitie.

Wat houdt mijn nieuwe werk in? In de eerste plaats is dat het beslissen op verzoeken van de officier van justitie om een verdachte van een misdrijf langer in voorlopige hechtenis te mogen houden. Ik beslis of er voldoende ernstige bezwaren zijn om hem of haar voor maximaal veertien dagen gevangen te zetten, of, zoals het in juridische termen heet: in bewaring te stellen.

Getuigen
Een tweede taak van de rc is het horen van getuigen. Dat kan op verzoek van de advocaat of van de officier van justitie voor een rechtszitting. Maar ook tijdens een zitting kan de strafrechter de zaak nog verwijzen naar de rc om getuigen te ondervragen. Soms gaat het maar om een enkele getuige, maar het komt ook voor dat de rc tientallen getuigen moet horen omdat het anders niet mogelijk is om de waarheid in een zaak te achterhalen.

Doorzoeking
Een derde belangrijke taak van de rc is het openen (en sluiten) van doorzoekingen van woningen. Politie en justitie mogen niet zomaar het huis van een verdachte binnenvallen. Een woning is immers bij uitstek een privéplek waar de bewoner zelf bepaalt wie hij binnenlaat. Daarom moet een rc toestemming voor een doorzoeking verlenen. De rc beslist of het belang van het opsporingsonderzoek groter is dan het belang van de bewoners. Er moeten duidelijke aanwijzingen zijn dat een doorzoeking van die woning echt nodig is om een ernstig misdrijf op te lossen.
Een politieagent kan natuurlijk ook de bewoner gewoon zelf toestemming vragen om zijn woning te mogen betreden, maar dan loopt hij het niet denkbeeldige risico dat bewijsmateriaal verloren gaat omdat bijvoorbeeld een medebewoner de XTC-pillen heel snel door de wc spoelt.

Vier jaar
Het werk als rc bevalt me tot nu toe uitstekend. Het is erg gevarieerd. Op het ene moment ondervraag ik een moeilijke getuige, op het andere sta ik ’s ochtends heel erg vroeg in een wildvreemde huiskamer ergens in Oost-Brabant bij een doorzoeking.

In principe is mijn benoeming voor vier jaar, maar ik sluit niet uit dat ik langer blijf. Veel van mijn collega rc’s hebben hun benoemingtermijn ook verlengd omdat ze hun werk zo leuk vinden. Dat ik dan regelmatig echt heel erg vroeg moet opstaan, neem ik voor lief.