Welke zaak doe ik?

Als rechter kies ik niet zelf de zaken uit die ik ga behandelen. Ik kan dus niet zeggen: “Die zaak doe ik wel en die zaak niet, want die lijkt me niet zo interessant”. Partijen of verdachten kunnen trouwens ook niet zelf hun rechter uitkiezen. Een stafmedewerker maakt een halfjaarlijks rooster van alle zittingstijden en roostert bij elke zitting een of drie rechters in. Op dat moment weten we vaak nog niet welke strafbare feiten op zo’n zitting zullen worden behandeld want het Openbaar Ministerie vult de zittingen later pas met zaken. Wel is het zo dat bij grote zaken wordt gekeken welke rechters en griffiers die zaak het beste kunnen doen. Grote zaken kosten veel tijd en de werkbelasting moet wel een beetje evenredig worden verdeeld.

Het staat dus vooraf vast welke rechter welke zitting voor zijn rekening neemt. Maar soms loopt het toch iets anders. Laatst had ik een verdachte die met de griffie van onze rechtbank had gebeld om te vragen welke politierechter zijn zaak zou behandelen. Hij kreeg de naam van een mannelijke collega te horen. Vervolgens ziet hij mij als rechter achter de tafel zitten en ik was duidelijk niet degene die de griffie had genoemd. De verdachte was verontwaardigd want nu had hij mij niet in het register nevenfuncties kunnen opzoeken. Hij had dus niet kunnen nagaan welke nevenactiviteiten ik heb en of die wellicht zouden kunnen leiden tot een partijdige houding in zijn zaak. Hij vroeg zich hardop af hoe het mogelijk was dat er opeens een andere rechter zitting had.

Ruilen
Een terechte vraag. Het komt namelijk af en toe voor dat rechters toch van zitting wisselen. Dat kan diverse oorzaken hebben. Een rechter kan door ziekte uitvallen waardoor alle zittingen moeten worden herverdeeld. Of een rechter moet een zitting ruilen met een collega om naar een cursus te kunnen. Dat regelen we als rechters onderling. Duitse collega’s die ik ooit sprak vonden het heel gek dat Nederlandse rechters zomaar zittingen van elkaar kunnen overnemen. Dat mag in Duitsland alleen met toestemming van de president van het gerecht. Op die manier wordt de mogelijkheid vermeden dat rechters of partijen invloed uitoefenen op welke zaak door welke rechter wordt behandeld.
Overigens is men in Nederland inmiddels ook bezig een reglement op te stellen. Daarmee wordt voor iedereen duidelijk hoe zaken onder rechters worden verdeeld.

En hoe ging het verder met de verontwaardigde verdachte op mijn zitting? Ik heb hem uitgelegd dat ik inviel voor een zieke collega en dat dat de enige reden was waarom ik nu zijn  zaak behandelde. Ik vertelde hem dat ik vanzelfsprekend bereid was de behandeling van zijn zaak even te onderbreken om hem in de gelegenheid te stellen het register nevenfuncties te raadplegen. Maar dat vond hij bij nader inzien niet nodig.